Strona 2 z 2
Kościół pw. św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty został zbudowany pod koniec XVII w., na miejscu kościoła drewnianego sprzed 1470 r. oraz kościoła murowanego z 1526 r. Dzieło budowy obecnego kościoła dokonało się staraniem prepozyta Karola Wiśniowieckiego - archidiakona lubelskiego. Bryła tej świątyni została ujęta na typowo polskim planie krzyża. W latach 1792-1795 została ona jeszcze nieco przebudowana, a następnie w 1877-1878 r. do fasady zachodniej przystawiono wieżę. Obecny wygląd wieży nadano w latach 1924-1928 r., wieńcząc ją kopułą. Podczas II wojny światowej liczne pociski uszkodziły ściany kościoła, ale prace remontowe pozwoliły usunąć wszystkie wojenne zniszczenia i przywrócić piękno. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że już w aktach powizytacyjnych z 1721 r. określono tę świątynię, jako "kościół murowany z oznakami wspaniałości". Wielką zasługę miał w tym patronat rodów Ossolińskich i Mieleckich. W całym wewnętrznym wyposażeniu tej świątyni dominuje styl baroku i rokoko.Do najcenniejszych jej zabytków należy pięć bogato rzeźbionych drewnianych ołtarzy, w których znajdują się między innymi: barokowy obraz Ukrzyżowania z XVII w. przypisywany Tomaszowi Dolabelli, obraz Matki Bożej Pocieszenia, również z XVII w. (kopia obrazu z bazyliki Matki Bożej Większej Santa Maria Maggiore w Rzymie), obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy z XIX w. (kopia obrazu MBNP z kościoła św. Alfonsa Liguori w Rzymie), poświęcony jeszcze przez Papieża Leon XIII w 1897 r. obraz św. Mateusza i obraz Matki Bożej Różańcowej z XVIII w.
Wnętrze kościoła ubogaca też zabytkowa chrzcielnica, wiele zabytkowych krzyży i figur świętych, marmurowy portal z herbem Topór (Ossolińskich) oraz nowa polichromia (wykonana przez artystę malarza Marka Niedojadły z Tarnowa).
Mury tej świątyni i całe jej wyposażenie świadczą o wierze i ofiarności tutejszych parafian, stanowiących od wieków żywy Kościół Chrystusa. To oni przez kilka stuleci w tej świątyni się modlili i stwarzali klimat życia religijnego, nie tylko tej wspólnoty parafialnej, ale także dla całego środowiska mieleckiego.
To przy tej parafii i jej świątyni skupiały się w przeszłości różne bractwa i stowarzyszenia, jak: Bractwo Różańcowe, Sodalicja Mariańska, Stowarzyszenie Sług św. Józefa, Towarzystwo św. Wincentego a Paulo, Towarzystwo Trzeźwościowe, Stowarzyszenie Katolickie Męskie, Stowarzyszenie Katolickie Żeńskie, Stowarzyszenie Katolickie Dziewcząt, Stowarzyszenie Katolickie Chłopców. Te stowarzyszenia i bractwa miały na celu systematyczne kształtowanie duchowe swoich członków oraz niesienie pomocy zarówno materialnej jak i duchowej innym. Na przykład. Towarzystwo św. Wincentego a Paulo prowadziło sierociniec dla dzieci opuszczonych i pozbawionych rodziców oraz opiekę nad biednymi i chorymi. Służbę tę wspierały od samego początku sprowadzone przez to Towarzystwo Siostry ze Zgromadzenia św. Józefa.
Szczególną troską duszpasterzy była zawsze młodzież. Wielką rolę odegrał tu bł. ks. Roman Sitko, który w latach 1907-1921 r. był katechetą młodzieży gimnazjalnej. W trosce o duchowe dobro tej młodzieży w pobliżu budynku szkoły wybudował kaplicę szkolną, w której w każdą niedzielę i święto gromadziła się młodzież z całego miasta na swoją Mszę św.
Za Jego staraniem wybudowano również bursę dla biednej młodzieży z okolic. On też był pierwszym wychowawcą tej młodzieży. Liturgię niedzielnej Mszy św. przez całe lata ubogacał w tutejszej parafii chór młodzieżowy oraz założony na początku ubiegłego wieku i istniejący do dziś mielecki chór "Melodia".
Te różne zadania i role dawnych bractw i stowarzyszeń obecnie, w pewnym stopniu, przejęły nowe grupy i stowarzyszenia działające przy parafii, takie jak: Stowarzyszenie Rodzin Katolickich, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży, Parafialny Oddział Akcji Katolickiej, Dziewczęca Służba Maryjna, Liturgiczna Służba Ołtarza, Ognisko Misyjne Dzieci, Arcybractwo Straży Honorowe Najświętszego Serca Jezusowego, Towarzystwo Przyjaciół Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie, Rycerstwo Niepokalanej, Róże Różańcowe, Parafialny Oddział Caritas, Rada Duszpasterska i Rada Ekonomiczna, Chór Parafialny.
W Roku Jubileuszowym 2000-lecia chrześcijaństwa, decyzją biskupa tarnowskiego Wiktora Skworca, kościół św. Mateusza w Mielcu został wyznaczony na kościół jubileuszowy na całą północno-wschodnią część diecezji tarnowskiej, aby wierni mogli tu zyskiwać odpust zupełny. Z tej racji przez mury świątyni przewinęło się bardzo wiele pielgrzymek z okolicznych dekanatów.
Do ożywienia życia religijnego parafii w ostatnich już 20 latach w dużym stopniu przyczyniła się Wieczysta Adoracja Najświętszego Sakramentu, którą zainicjował ks. arcybiskup Jerzy Ablewicz 21 września 1985 r. Wierni z całego miasta i z okolic bardzo chętnie wstępują tutaj na chwilę modlitwy podkreślając, że ta świątynia stwarza szczególny klimat ułatwiający im skupienie. Adoracja Pana Jezusa w Najśw. Sakramencie trwa codziennie: w dni powszednie od godz. 8.00 do 18.00, a w niedziele i święta od godz. 13.30 do 18.00.
Bardzo wielu ludzi ze środowiska mieleckiego korzysta tutaj również z Sakramentu Pokuty i Pojednania, dlatego z pomocą kapłanów z dekanatów mieleckich oraz dekanatu radomyskiego wprowadzony został codzienny dyżur w konfesjonale: od godz. 6.00 do godz. 10.00 i od godz. 15.00 do godz. 18.30.
Należy się spodziewać się, że godność bazyliki mniejszej, którą został przyozdobiony kościół pw. św. Mateusza jeszcze bardziej przyczyni się do rozwoju czci jaką Jezus Chrystus odbiera w Najświętszym Sakramencie.
W uroczystości ogłoszenia nadania tytułu bazyliki mniejszej przewodniczył arcybiskup Józef Kowalczyk - Nuncjusz Apostolski w Polsce, przy udziale biskupa tarnowskiego Wiktora Skworca, biskupa elbląskiego Jana Styrny oraz biskupów pomocniczych z Tarnowa: biskupa Władysława Bobowskiego i biskupa Stanisława Budzika. Razem z biskupami koncelebrowało blisko 100 kapłanów, a pozostali kapłani posługiwali w konfesjonałach i przy rozdawaniu Komunii św. Wierni przybyli na uroczystą Mszę św. wypełnili nie tylko wnętrze bazyliki, ale całe jej najbliższe otoczenie. Oprawę zewnętrzną uroczystości ubogacała orkiestra oraz Towarzystwo Śpiewacze "Melodia".
Uroczystego ogłoszenia tytułu bazyliki mniejszej, bezpośrednio przed hymnem "Chwała na wysokości Bogu", dokonał Nuncjusz Apostolski w Polsce odczytując dekret Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.
Wyrazem wdzięczności za tak wielkie wyróżnienie w czasie procesji z darami do ołtarza podeszły liczne delegacje władz samorządowych wszystkich stopni z przedstawicielami sejmu i senatu na czele, a następnie delegacja tych parafii, które historycznie wywodzą się z parafii św. Mateusza (7 parafii) oraz przedstawiciele wszystkich stowarzyszeń i grup parafialnych, działających przy bazylice.
Przed błogosławieństwem końcowym zabrzmiał z całą mocą radosny hymn wdzięczności "Ciebie Boga wysławiamy". Po nim słowa wdzięczności wypowiedzieli jeszcze przedstawiciele parafii oraz ksiądz proboszcz.
Następnie przy śpiewie hymnu: "Chrystus Wodzem" oraz pieśni "Weź w swą opiekę nasz Kościół święty" wszyscy uczestnicy uroczystości udali się przed kościół, gdzie nastąpiło odsłonięcie tablicy pamiątkowej.
Całość uroczystości zakończył śpiew chóru: "Laudate Dominum" oraz kilka utworów w wykonaniu towarzyszącej orkiestry.
Trzeba zaznaczyć, że uroczystość bardzo zmobilizowała całe miasto do jej godnego przeżycia. Wielu ludzi spontanicznie włączyło się w prace przygotowawcze. A potem wszyscy uczestnicy bardzo głęboko przeżywali samą uroczystość.
Duszpasterze i wierni należący do parafii św. Mateusza w Mielcu są przekonani, że ten niezwykły tytuł nadany parafialnemu kościołowi jest bardzo zobowiązujący do dalszej troski o piękno tej świątyni i sprawowanej tu liturgii oraz do szczególnej więzi ze Stolicą Apostolską w Rzymie oraz ze swoim biskupem diecezjalnym. Cała tutejsza wspólnota parafialna czuje się zobowiązana jeszcze gorliwiej dbać o to, aby w tej świątyni jako Bazylice Mniejszej zawsze Bóg był należycie czczony i kochany, a każdy z wiernych stawał coraz bardziej żywą świątynią Bożą.
W trosce o szacunek dla wielowiekowej tradycji Kościoła od adwentu br. jedna z Mszy św. niedzielnych będzie odprawiana w języku łacińskim ze śpiewem melodii gregoriańskich, a grupy parafialne podejmują włączanie się w modlitwę liturgiczną Kościoła zwaną Liturgią Godzin.
Cieszymy się, że z tytułem Bazyliki Mniejszej w tym środowisku mieleckim, łączą się pewne przywileje. Najważniejszym przywilejem jest możliwość uzyskiwania tutaj w pewnych dniach w ciągu roku odpustu zupełnego. Według tego przywileju raz w roku może taki dzień naznaczyć dla siebie każdy z pielgrzymujących do tego miejsca.
Wszystkich więc bardzo serdecznie zapraszamy w gościnne progi Bazyliki Mniejszej św. Mateusza w Mielcu.